BANKA MUHASEBE SİSTEMİ VE ÖZELLİKLERİ ?

 

Türk finans sektörünü oluşturan kuruluşlar, Merkez Bankası, bankalar, banka dışı mali kuruluşlar - faktoring, finansal kiralama, tüketici finansman şirketleri ile varlık yönetim şirketleri, sigortacılık şirketleri ve sermaye piyasası kuruluşlarıdır. Bankalar aktif büyüklüğü itibarıyla sektörde % 80’i aşan oranda bir ağırlığa sahiptir.

Finansal hizmetlere erişim kanalları bankaların kontrolündedir. ATM sayısı ile birlikte banka şubelerinin sayısı, diğer finansal kuruluşların toplam şube sayısının 3,5 katından fazladır. Gerek aktif gerekse kredi büyüklüğüne göre hakim banka türü mevduat bankalarıdır.

Mevduat bankalarının tümünde evrensel banka şeklinde çalışma tercihi hakimdir. Sermaye yapısına göre hem aktif hem de kredi büyüklüğü itibarıyla kamu sermayeli bankalar ağırlıklıdır. Bankaların temel faaliyet konusu, mal sahiplerinden yatırım (mevduat) olarak aldıkları paraları, tüketici ve yatırımcılara kredi olarak kullandırmasıdır.

Bu bağlamda, bankalarda para ticareti yapıldığını söyleyebiliriz. Bu bankalarda muhasebe bilgi sisteminin mekanizması, tasarruf sahiplerinin haklarını korumalıdır. Banka muhasebesi; mevduat toplama, kredi sağlama ve bankacılık hizmetleri nedeniyle, genel müdürlükler ile şubeler arasındaki iş ve işlemlerin kayıt altına alınmasıdır. İşlemler, Tekdüzen Hesap planına uygun olarak gerçekleştirilir.

Bankalar, ‘Bankaların Muhasebe Uygulamalarına ve Belgelerin Saklanmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik’ ve BDDK merkezli tebliğlere göre faaliyetlerini muhasebeleştirir.

Türkiye Muhasebe Standart’larına uygun olarak muhasebeleştirme gereklidir. Yönetmeliğin amacı; raporlama ile şeffaflığı sağlamak, kayıt dışı işlemlere engel olmak ve güvenilir muhasebeleştirme sağlamaktır.

Finansal tablolar doğru şekilde hazırlanmalı, raporlanmalı ve  yayımlanmalıdır. Bankalar, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu esaslarına göre muhasebe sistemlerinde tek düzeni sağlamalı, Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu denetim raporlarına uygun olarak muhasebeleştirme yapmalı, finansal raporların anlaşılır, güvenilir, karşılaştırılabilir olmasını sağlamalı ve denetim, analiz ve yoruma açık, zamanlı ve doğru düzende yapılmasını sağlamalıdır.

Banka muhasebesi, banka işlemlerinin hesap ve defter sistemini inceler. Bu sistem, muhasebe sistemi olarak bilinir. Bankacılıkta mevduatın, yani sağlanan paranın maliyeti, kredinin maliyetini belirler.

Kredi vadesinin kısa, mevduatın vadesinin uzun tutulması, bankaların lehine bir durumdur, çünkü bankalar vadeden para kazanmaktadır. Bu sebeple, bankacılık muhasebesi “vade muhasebesi’’ olarak da bilinir. Muhasebe sistemi, bankaların büyüklüğüne göre değişmektedir.

Banka işlemlerinin muhasebeleştirilmesi, kendine has hesap planına sahip olması özelliğiyle diğer işlemlerin muhasebelerine göre farklılık gösterir. Bu nedenle, banka muhasebesindeki hesaplar ile genel muhasebedeki hesapların işleyiş mantığı aynı olsa bile izlendikleri yer ve kullanım amaçları farklıdır.

Bilgi ve teknoloji çok aktif olarak kullanılır. Böylece, bilgi işlem sistemi hatasız ve hızlı işler. Bununla birlikte, banka muhasebesinin bazı temel özellikleri vardır.

Muhasebe işlemlerinin büyük bölümü aktif servislerde yapılır. Bu duruma müşteri ile karşı karşıya olan memurun, sistemi kullanıp fiş kesmesi örneği verilebilir. Şubeler arasında da işlemler muhasebeleştirilir. Bilanço dışı (nazım) hesaplarda izlenmesi gereken çok sayıda işlem bulunmaktadır. Ayrıca yabancı paralar üzerinden yapılan işlemlerin, iki ayrı değer üzerinden muhasebeleştirilmesi mevcuttur. İşlemler tek düzen hesap planı üzerinden yapılmaktadır.